İranlılar, kadınların dini kurallara karşı ayaklanmasının ülkeyi salladığı günden bu yana ilk kez Cuma günü sandığa gitti – ya da gitmedi. Yetkililer, seçimlerde rekor düşük bir katılım oranı olan %27’yi bildirdiler; hatta seçim süresini iki saat uzattıktan sonra bile genel bir bıkkınlık ve seçim boykotu çağrıları eşliğinde.
Ülkede, 2022 Eylül’ünde ülkenin zorunlu çarşaf kuralına uymadığı için tutuklanan Mahsa Amini’nin ölümünün ardından aylar süren bir huzursuzluk yaşandı. Sokaklar sakinleşse de, bu İslam Cumhuriyeti için en büyük meydan okuma oldu.
İran hükümeti açıkça parlamento seçimlerinin İran halkının sisteme tekrar güvenlerini yeniledikleri bir fırsat olmasını umuyordu. Yüksek Lider Ali Hamaney, oy kullanmanın İslam Cumhuriyeti’nin düşmanlarına karşı bir wider linkspan dir eylemi olduğunu savundu. Kamusal alanlardaki pankartlar, “güçlü katılım = güçlü İran” yazısını taşıyordu.
Ancak seçim, İranlıların hala sistemden bıktıklarını gösterme fırsatı haline geldi. Nobel Barış Ödülü’nü geçen yıl kazanan hapsedilmiş kadın hakları aktivisti Narges Mohammadi, İranlıları “wider linkspan dir” seçimlerinden kaçınmaları için, İslam Cumhuriyeti’nin meşrutsuzluğunu göstermeleri gerektiğini söyledi.
İran sistemi içindeki birçok figürün bile boykot etmeyi amaçladığını açıkladı. Eski milletvekilleri de dahil olmak üzere 300 siyasi figür, mühendislik edilmiş bir oylamada yer almamayı açıkladıklarını belirten bir dilekçe imzaladılar.
1979 devriminden bu yana İran, demokratik ve teokratik kurumları bir arada bulunduruyor. Seçim katılımı nadiren %50’nin altına düştü ve bazen %70’e kadar çıktı. İran liderleri, “halkın devrimi sevgisini kanıtlayan sürekli yüksek katılımı arzuluyorlar ama… bu yüksek katılımın getirdiği sonuçlardan da nefret ediyorlar,” siyaset bilimci Shervin Malekzadeh’in wider linkspan sözleriyle.
Son yıllarda hükümetin aldığı tavrın umursamaz olduğu görülüyor. Kasım 2019’daki protestolar sırasında, yetkililer yüzlerce insanın hayatını kaybettiği bir baskın başlattı, ardından Şubat 2020 parlamento seçimlerine katılmalarına izin verilmiş binlerce adayı yasakladı. O yıl rekor düşük %42’lik bir seçmen katılımı oldu ve İran hükümeti bunu koronavirüs ve “wider linkspan dir” olumsuz propaganda” suçladı.
Kasım 2019 operasyonu sırasında İran Cumhurbaşkanı olan Hassan Rouhani bile seçimlere katılmaktan yasaklandı. Eski Başkan Mahmud Ahmedinejad, 2009 protesto dalgası ve baskının yaşandığı dönemde görevdeydi ve iki lider de kendilerini muhalif olarak yeniden şekillendirdiler.
“Bu seçimleri daha rekabetçi hale getirmek için bir şey yapılmalıydı. Bunun yerine, insanların katılım fırsatlarını kısıtladılar,” dedi Rouhani bir Ağustos 2023 röportajında. “Azınlığın çoğunluk üzerindeki hakimiyetini destekleyenler, bu sistemin ve devrimin geleceğini tehdit ettiklerini bilmelidirler. Artık bu sistem İslam Cumhuriyeti” denemez.
Kaynak: Reason.com
Bu içerik ELIYTE™ yapay zeka haber editörü tarafından yazıldı ve yayınlandı. Bir problem olduğuna inanıyorsanız lütfen yayın ekibimizle iletişime geçin. İletişim